کد مطلب:545 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:807
نحوه محاسبه خمس
س 976: تأخیر پرداخت خمس تا سال آینده چه حكمی دارد؟
تأخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست، هر چند هر وقت آن را بپردازد ادای بدهی حاصل می شود. مكلف پس از رسیدن سال خمسی تا خمس مالش را نداده، نمی تواند در آن تصرف كند، و اگر در آن قبل از پرداخت خمس تصرف كند، مقدار خمس آن را ضامن است، و چنانچه با عین مال غیر مخمّس كالا یا زمین و یا مانند آنها بخرد، معامله در مقدار خمس فضولی و موقوف بر اجازه ولیّ امر خمس است، كه پس از اجازه ولیّ امر باید خمس آن كالا یا زمین را به قیمت فعلی حساب نماید و آن را بپردازد.
س 977: من مالك مالی هستم كه مقداری از آن نقد و مقدار دیگر به صورت قرض الحسنه نزد بعضی از افراد است و از طرفی به علت خرید زمین مسكونی مقروض هستم و باید یكی از چك های آن را چند ماه دیگر بپردازم، آیا جایز است بدهی زمین را از مبلغ مذكور (نقد و قرض الحسنه) كم كنم و خمس باقیمانده را بپردازم؟ همچنین آیا زمینی كه برای سكونت خریداری شده، خمس دارد؟
مالی كه از درآمد سال به بعضی افراد قرض داده اید، اگر تا سر سال خمسی قابل وصول نباشد، پرداخت خمس آن تا وصول نشده است، واجب نیست و اموالی كه از درآمد سال در دست شماست جایز است كه از آن، قبل از رسیدن سر سال خمسی، بدهی خود را كه مهلت آن چند ماه دیگر می رسد، بپردازید، ولی اگر در اثنای سال آن را در ادای قرض مصرف نكنید و سر سال خمسی شما برسد، نمی توانید قرض خود را از آن مبلغ استثنا كنید، بلكه واجب است خمس همه آن را بپردازید. ولی اگر بنا دارید تمام یا قسمتی از آن را تا چند ماه دیگر صرف ادای بدهی خود نمائید و چنانچه بخواهید خمس آن را بپردازید، باقیمانده وافی برای ادای بدهی نیست و از این بابت در زحمت و مشقت قرار می گیرید، در این صورت پرداخت خمس آنچه را كه می خواهید صرف ادای بدهی نمائید، واجب نیست. اما زمینی كه برای سكونت مورد نیاز از درآمد بین سال تهیه می شود، خمس ندارد.
س 978: از آنجا كه تا كنون ازدواج نكرده ام، آیا جایز است مقداری از مالی را كه در حال حاضر دارم، برای هزینه هائی كه در آینده به آنها نیاز دارم، پس انداز كنم؟
پس انداز درآمد سال اگر برای هزینه ازدواج در چند ماه آینده باشد، به نحوی كه اگر خمس آن را بپردازید نتوانید تمام هزینه ازدواج را تأمین نمائید، خمس ندارد.
س 979: سر سال خمسی من آخر ماه دهم از هر سال است، آیا حقوق ماه دهم را كه در آخر آن می گیرم، خمس دارد؟ اگر بعد از دریافت، مقدار باقیمانده آن را (كه طبق عادت، هر ماه پس انداز می شود) به همسرم هدیه كنم، آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟
حقوقی كه قبل از سال خمسی دریافت می كنید و یا قبل از آخرین روز سال خمسی قابل دریافت است، پرداخت خمس مقدار زائد بر مؤونه سال آن واجب است. اما آنچه به همسر خود یا به دیگری هدیه می نمائید، اگر صوری و به قصدفرار از خمس نباشد و به مقدار مناسب با شأن عرفی شما باشد، خمس ندارد.
س 980: پول یا كالای مخمسی دارم كه اقدام به مصرف آن كرده ام، آیا جایز است در پایان سال، مقداری از درآمد سال به جای آن پول یا كالائی كه خمس آن پرداخت شده، استثنا شود؟
چیزی از درآمد سال به جای مال مخمسی كه مصرف شده، استثنا نمی شود.
س 981: اگر مالی كه خمس ندارد مانند جایزه و مانند آن، با سرمایه مخلوط شود، آیا در پایان سال خمسی جایز است كه آن را از سرمایه استثنا كرد و سپس خمس بقیه اموال را پرداخت؟
استثنای آن اشكال ندارد.
س 982: سه سال پیش مغازه ای را با مالی كه خمس آن پرداخت شده، افتتاح كردم و سر سال خمسی ام هم پایان سال شمسی یعنی شب عید نوروز است، و تاكنون هرگاه سر سال خمسی ام رسیده، مشاهده كرده ام كه همه سرمایه ام به صورت قرض بر عهده مردم است و در عین حال خودم هم مبلغ زیادی بدهكارم، امیدواریم ما را نسبت به تكلیفمان راهنمائی فرمائید.
اگر سر سال خمسی چیزی از سرمایه و سود نزد شما نباشد و یا چیزی بر سرمایه شما افزوده نشده باشد، پرداخت خمس بر شما واجب نیست و طلبهای شما كه ناشی از فروش نسیه كالا به مردم است، جزء درآمد سالی محسوب می شود كه آنها را دریافت می كنید.
س 983: تعیین قیمت كالاهای موجود در مغازه، هنگام حساب سال خمسی، مشكل است، چگونه باید آن را حساب كرد؟
تعیین قیمت اجناس موجود در مغازه به هر صورت ممكن هر چند با تخمین، برای محاسبه درآمد سال كه باید خمس آن پرداخت شود، واجب است.
س 984: اگر چند سال درآمد سالانه ام را محاسبه نكنم تا اینكه اموال من نقد و سرمایه ام زیاد شود و بعد از آن، خمس غیر از سرمایه قبلی ام را بپردازم، آیا این كار اشكال دارد؟
اگر در اموال شما هنگام رسیدن سال خمسی، خمس هر چند به مقدار كم باشد، تا خمس آن را نپردازید، حق تصرف در آن اموال را ندارید، و اگر با عین آن اموال قبل از پرداخت خمس خرید و فروش كنید، معامله نسبت به مقدار خمس آن، فضولی و متوقف بر اجازه ولیّ امر خمس است.
س 985: خواهشمندیم آسانترین راه ممكن برای پرداخت خمس توسط صاحب مغازه را بیان فرمائید.
هر چه كالا و پول نقد دارد، در سر سال خمسی حساب كرده و قیمت گذاری می كند و سپس مجموعه آن را با سرمایه اصلی می سنجد، اگر چیزی اضافه بر سرمایه موجود باشد، سود محسوب می شود و به آن خمس تعلق می گیرد.
س 986: سر سال خمسی ام را اول ماه سوم سال گذشته قرار داده ام و در همین تاریخ برای محاسبه خمس سود حساب بانكی ام مراجعه كردم، آیا این روش برای حساب سال مالی درست است؟
ابتدای سال خمسی شما، روزی است كه برای اولین بار سود قابل دریافت برای شما حاصل شده است، و تأخیر ابتدای سال از آن روز برای شما جایز نیست.
س 987: اگر وسائل و چیزهای مورد نیاز زندگی مانند ماشین، موتور، فرش كه خمس آن داده نشده است، فروخته شود، آیا پس از فروش باید خمس آنها فورا پرداخت شود؟
وسایل ذكر شده اگر جزو احتیاجات زندگی بوده و از درآمد بین سال آن را تهیه كرده است، پول فروش آن خمس ندارد، ولی اگر وسایل را با پولی كه سال بر آن گذشته بدون ادای خمس تهیه كرده، باید خمس پول خرید آنها را بدهد، هر چند آن وسایل را نفروشد و اگر حساب سال نداشته در مورد پول خرید آنها باید با یكی از نمایندگان ما مصالحه نماید.
س 988: كسی كه نیاز به تهیه یكی از لوازم خانگی مانند یخچال دارد و استطاعت خرید آن را یكجا ندارد و ماهیانه پولی پس انداز می نماید تا وقتی كه پول به حد لازم رسید، آن را خریداری نماید، اكنون كه سال خمسی او رسیده، آیا به پولی كه به این منظور كنار گذاشته شده، خمس تعلق می گیرد؟
پول پس انداز شده اگر جهت تهیه مایحتاج زندگی در آینده نزدیك (مثلا دو تا سه ماه پس از پایان سال خمسی) مورد نیاز باشد، خمس ندارد.
س 989: اگر كسی قبل از سال خمسی اش، مقداری از درآمد خود را به كسی قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسی خود آن را دریافت كند، این مبلغ چه حكمی دارد؟
پرداخت خمس قرض پس از گرفتن آن از بدهكار، واجب است.
س 990: اشیائی را كه انسان در طول سال خمسی می خرد و سپس آن را بعد از سال خمسی اش می فروشد، چه حكمی دارد؟
اشیاء یاد شده اگر جزو لوازم زندگی است و جهت استفاده شخصی خریده است، خمس ندارد؛ ولی اگر آن را برای فروش خریده و فروش آن هم تا سر سال خمسی ممكن است، پرداخت خمس سود آن واجب است. در غیر این صورت، تا آن را نفروخته، خمس ندارد و هنگامی كه آن را فروخت، سود حاصل از فروش آن از درآمدهای همان سال فروش محسوب می شود.
س 991: اگر كارمندی حقوق سال خمسی خود را بعد از رسیدن آن دریافت كند، آیا دادن خمس بر او واجب است یا خیر؟
اگر تا سر سال خمسی قابل دریافت باشد، پرداخت خمس آن واجب است، هر چند هنوز آن را نگرفته باشد؛ در غیر این صورت، جزء درآمدهای سالی كه آن را دریافت می كند، محسوب می شود.
س 992: خمس سكه های طلا كه قیمت آنها همیشه در حال تغییر است، چگونه است؟
اگر قصد دارد خمس را از قیمت آنها بدهد، ملاك، قیمت روز پرداخت است.
س 993: اگر شخصی سال مالی خود را به قیمت طلا محاسبه نماید، به طور مثال اگر همه سرمایه اش معادل با صد سكه طلا از نوع بهار آزادی باشد كه مقدار بیست سكه از آن را به عنوان خمس پرداخته و هشتاد سكه مخمس باقی بماند و در سال بعد اگر قیمت سكه افزایش یابد (ولی سرمایه او معادل همان هشتاد سكه است)، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟ آیا واجب است كه خمس افزایش قیمت را بپردازد؟
ملاك در استثنای سرمایه مخمس، همان سرمایه اصلی است. اگر سرمایه اصلی كه با آن كار می كند، سكه های طلا از نوع مثلا بهار آزادی باشد، در سر سال مالی سكه های مخمس استثنا می شوند، هر چند قیمت آنها به واحد ریال نسبت به سال گذشته، افزایش یافته باشد. ولی اگر سرمایه او پول نقد یا كالا باشد كه در سر سال خمسی آن را با سكه های طلا مقایسه كرده و خمس آن را داده باشد، باید در سر سال خمسی آینده فقط قیمت سكه های طلا را كه سال گذشته آنها را حساب كرده، استثنا كند نه تعداد سكه ها را. بنابراین اگر قیمت سكه ها در سال آینده افزایش یابد، مقدار افزایش قیمت، استثنا نمی شود، بلكه سود محسوب شده و پرداخت خمس آن واجب است.
تعیین سال مالی
س 994: كسی كه اطمینان دارد به اینكه چیزی از درآمد سالانه اش تا پایان سال باقی نمی ماند، بلكه تمامی درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزینه های زندگی او می شود، آیا واجب است برای خود سال خمسی تعیین كند؟ كسی كه بر اثر اطمینان به اینكه چیزی از درآمدش زیاد نمی آید، سال خمسی تعیین نكرده، چه حكمی دارد؟
ابتدای سال خمسی با تعیین از جانب مكلّف مشخص نمی شود، بلكه یك امر واقعی است كه برای كسی كه شغل او كاسبی است با شروع كاسبی و برای كشاورز با رسیدن وقت برداشتِ محصول و برای كارگر و كارمند با دستیابی به اولین درآمد، آغاز می شود. حساب سر سال خمسی و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلی نیست، بلكه راهی برای شناخت مقدار خمس است و وقتی محاسبه واجب می شود كه بداند خمسی به او تعلق گرفته، ولی مقدار آن را نمی داند و اگر از منفعت كسب چیزی نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگی مصرف شود، خمس هیچكدام از آنها بر او واجب نیست.
س 995: آیا ابتدای سال مالی همان ماه اول كار است یا اولین ماهی كه حقوق دریافت می كند؟
شروع سال خمسی حقوق بگیران اعم از كارگران و كارمندان و غیره همان روز اولی است كه مزد یا حقوق خود را دریافت می كنند و یا می توانند دریافت نمایند.
س 996: تعیین ابتدای سال برای پرداخت خمس چگونه است؟
شروع سال خمسی نیاز به تعیین از سوی خود مكلف ندارد، بلكه خود بخود بر اساس چگونگی حصول درآمد سالانه متعیّن می شود. بنابراین ابتدای سال خمسی امثال كارگران و كارمندان از اولین روز امكان دریافت اولین درآمد از درآمدهای كار و كارمندی است، و سال خمسی تجّار و مغازه داران از تاریخ شروع به خرید و فروش و سال خمسی امثال كشاورزان از تاریخ برداشت اولین محصول كشاورزی سال شروع می شود.
س 997: آیا تعیین سال خمسی بر جوانان مجردی كه با پدر و مادر خود زندگی می كنند، واجب است؟ ابتدای سال خمسی آنان از چه زمانی است و چگونه باید آن را حساب كنند؟
اگر جوان مجرد درآمد شخصی هر چند به مقدار كم داشته باشد، واجب است كه سال خمسی تعیین نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه كند تا در صورتی كه چیزی از درآمد تا پایان سال باقی ماند، خمس آن را بپردازد و ابتدای سال خمسی او هنگام حصول اولین درآمد است.
س 998: آیا زن و شوهری كه حقوق خود را به طور مشترك در امور منزل مصرف می كنند، می توانند سال خمسی مشترك داشته باشند؟
هر یك از آنان سال خمسی مستقلی به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر كدام خمس باقیمانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پایان سال خمسی بپردازد.
س 999: من زنی خانه دار و مقلد حضرت امام «قدس سره» هستم و همسرم سال خمسی دارد كه در آن هنگام خمس اموال خود را می پردازد و من نیز گاهی درآمدی دارم، آیا می توانم برای خودسال خمسی جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتدای آن را زمان دستیابی به اولین سودی كه خمس آن را نداده ام، قرار دهم و در پایان سال خمس باقیمانده را بعد از كم كردن مؤونه بپردازم؟ آیا به آنچه در طول سال خرج زیارت، هدیه و مانند آن كرده ام، خمس تعلق می گیرد؟
بر شما واجب است كه زمان دستیابی به اولین درآمد سال را ابتدای سال خمسی خود قرار دهید، و هر چه را در طول سال از منفعت كسب خرج مصارف شخصی خود از قبیل آنچه ذكر كرده اید، می كنید خمس ندارد و هر چه از منفعت كسب سال، از مؤونه و مخارج سالانه تان تا سر سال زیاد بیاید، واجب است كه خمس آن را بپردازید.
س 1000: آیا سال خمسی باید شمسی باشد یا قمری؟
مكلّف در این مورد مخیّر است.
س 1001: شخصی می گوید كه سر سال خمسی اش ماه یازدهم سال بوده است، ولی بر اثر فراموش كردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم برای خانه اش فرش و ساعت و موكت خریده است و در حال حاضر تصمیم گرفته كه سال خمسی اش را به ماه رمضان تغییر دهد، اشاره به این نكته لازم است كه این شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمین مربوط به سال گذشته و امسال بدهكار است كه آن را به صورت قسطی می پردازد، نظر شریف حضرتعالی راجع به سهم امام و سادات كالاهای مذكور چیست؟
تقدیم و تأخیر سال خمسی جایز نیست مگر با اجازه ولی امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اینكه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسی كه پول پرداختی بابت خرید آن از درآمد سال قبل بوده است، باید خمس آن پول ها پرداخت شود.
س 1002: آیا انسان می تواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وكلای جنابعالی بپردازد؟
اشكال ندارد.
تأخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست، هر چند هر وقت آن را بپردازد ادای بدهی حاصل می شود. مكلف پس از رسیدن سال خمسی تا خمس مالش را نداده، نمی تواند در آن تصرف كند، و اگر در آن قبل از پرداخت خمس تصرف كند، مقدار خمس آن را ضامن است، و چنانچه با عین مال غیر مخمّس كالا یا زمین و یا مانند آنها بخرد، معامله در مقدار خمس فضولی و موقوف بر اجازه ولیّ امر خمس است، كه پس از اجازه ولیّ امر باید خمس آن كالا یا زمین را به قیمت فعلی حساب نماید و آن را بپردازد.
س 977: من مالك مالی هستم كه مقداری از آن نقد و مقدار دیگر به صورت قرض الحسنه نزد بعضی از افراد است و از طرفی به علت خرید زمین مسكونی مقروض هستم و باید یكی از چك های آن را چند ماه دیگر بپردازم، آیا جایز است بدهی زمین را از مبلغ مذكور (نقد و قرض الحسنه) كم كنم و خمس باقیمانده را بپردازم؟ همچنین آیا زمینی كه برای سكونت خریداری شده، خمس دارد؟
مالی كه از درآمد سال به بعضی افراد قرض داده اید، اگر تا سر سال خمسی قابل وصول نباشد، پرداخت خمس آن تا وصول نشده است، واجب نیست و اموالی كه از درآمد سال در دست شماست جایز است كه از آن، قبل از رسیدن سر سال خمسی، بدهی خود را كه مهلت آن چند ماه دیگر می رسد، بپردازید، ولی اگر در اثنای سال آن را در ادای قرض مصرف نكنید و سر سال خمسی شما برسد، نمی توانید قرض خود را از آن مبلغ استثنا كنید، بلكه واجب است خمس همه آن را بپردازید. ولی اگر بنا دارید تمام یا قسمتی از آن را تا چند ماه دیگر صرف ادای بدهی خود نمائید و چنانچه بخواهید خمس آن را بپردازید، باقیمانده وافی برای ادای بدهی نیست و از این بابت در زحمت و مشقت قرار می گیرید، در این صورت پرداخت خمس آنچه را كه می خواهید صرف ادای بدهی نمائید، واجب نیست. اما زمینی كه برای سكونت مورد نیاز از درآمد بین سال تهیه می شود، خمس ندارد.
س 978: از آنجا كه تا كنون ازدواج نكرده ام، آیا جایز است مقداری از مالی را كه در حال حاضر دارم، برای هزینه هائی كه در آینده به آنها نیاز دارم، پس انداز كنم؟
پس انداز درآمد سال اگر برای هزینه ازدواج در چند ماه آینده باشد، به نحوی كه اگر خمس آن را بپردازید نتوانید تمام هزینه ازدواج را تأمین نمائید، خمس ندارد.
س 979: سر سال خمسی من آخر ماه دهم از هر سال است، آیا حقوق ماه دهم را كه در آخر آن می گیرم، خمس دارد؟ اگر بعد از دریافت، مقدار باقیمانده آن را (كه طبق عادت، هر ماه پس انداز می شود) به همسرم هدیه كنم، آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟
حقوقی كه قبل از سال خمسی دریافت می كنید و یا قبل از آخرین روز سال خمسی قابل دریافت است، پرداخت خمس مقدار زائد بر مؤونه سال آن واجب است. اما آنچه به همسر خود یا به دیگری هدیه می نمائید، اگر صوری و به قصدفرار از خمس نباشد و به مقدار مناسب با شأن عرفی شما باشد، خمس ندارد.
س 980: پول یا كالای مخمسی دارم كه اقدام به مصرف آن كرده ام، آیا جایز است در پایان سال، مقداری از درآمد سال به جای آن پول یا كالائی كه خمس آن پرداخت شده، استثنا شود؟
چیزی از درآمد سال به جای مال مخمسی كه مصرف شده، استثنا نمی شود.
س 981: اگر مالی كه خمس ندارد مانند جایزه و مانند آن، با سرمایه مخلوط شود، آیا در پایان سال خمسی جایز است كه آن را از سرمایه استثنا كرد و سپس خمس بقیه اموال را پرداخت؟
استثنای آن اشكال ندارد.
س 982: سه سال پیش مغازه ای را با مالی كه خمس آن پرداخت شده، افتتاح كردم و سر سال خمسی ام هم پایان سال شمسی یعنی شب عید نوروز است، و تاكنون هرگاه سر سال خمسی ام رسیده، مشاهده كرده ام كه همه سرمایه ام به صورت قرض بر عهده مردم است و در عین حال خودم هم مبلغ زیادی بدهكارم، امیدواریم ما را نسبت به تكلیفمان راهنمائی فرمائید.
اگر سر سال خمسی چیزی از سرمایه و سود نزد شما نباشد و یا چیزی بر سرمایه شما افزوده نشده باشد، پرداخت خمس بر شما واجب نیست و طلبهای شما كه ناشی از فروش نسیه كالا به مردم است، جزء درآمد سالی محسوب می شود كه آنها را دریافت می كنید.
س 983: تعیین قیمت كالاهای موجود در مغازه، هنگام حساب سال خمسی، مشكل است، چگونه باید آن را حساب كرد؟
تعیین قیمت اجناس موجود در مغازه به هر صورت ممكن هر چند با تخمین، برای محاسبه درآمد سال كه باید خمس آن پرداخت شود، واجب است.
س 984: اگر چند سال درآمد سالانه ام را محاسبه نكنم تا اینكه اموال من نقد و سرمایه ام زیاد شود و بعد از آن، خمس غیر از سرمایه قبلی ام را بپردازم، آیا این كار اشكال دارد؟
اگر در اموال شما هنگام رسیدن سال خمسی، خمس هر چند به مقدار كم باشد، تا خمس آن را نپردازید، حق تصرف در آن اموال را ندارید، و اگر با عین آن اموال قبل از پرداخت خمس خرید و فروش كنید، معامله نسبت به مقدار خمس آن، فضولی و متوقف بر اجازه ولیّ امر خمس است.
س 985: خواهشمندیم آسانترین راه ممكن برای پرداخت خمس توسط صاحب مغازه را بیان فرمائید.
هر چه كالا و پول نقد دارد، در سر سال خمسی حساب كرده و قیمت گذاری می كند و سپس مجموعه آن را با سرمایه اصلی می سنجد، اگر چیزی اضافه بر سرمایه موجود باشد، سود محسوب می شود و به آن خمس تعلق می گیرد.
س 986: سر سال خمسی ام را اول ماه سوم سال گذشته قرار داده ام و در همین تاریخ برای محاسبه خمس سود حساب بانكی ام مراجعه كردم، آیا این روش برای حساب سال مالی درست است؟
ابتدای سال خمسی شما، روزی است كه برای اولین بار سود قابل دریافت برای شما حاصل شده است، و تأخیر ابتدای سال از آن روز برای شما جایز نیست.
س 987: اگر وسائل و چیزهای مورد نیاز زندگی مانند ماشین، موتور، فرش كه خمس آن داده نشده است، فروخته شود، آیا پس از فروش باید خمس آنها فورا پرداخت شود؟
وسایل ذكر شده اگر جزو احتیاجات زندگی بوده و از درآمد بین سال آن را تهیه كرده است، پول فروش آن خمس ندارد، ولی اگر وسایل را با پولی كه سال بر آن گذشته بدون ادای خمس تهیه كرده، باید خمس پول خرید آنها را بدهد، هر چند آن وسایل را نفروشد و اگر حساب سال نداشته در مورد پول خرید آنها باید با یكی از نمایندگان ما مصالحه نماید.
س 988: كسی كه نیاز به تهیه یكی از لوازم خانگی مانند یخچال دارد و استطاعت خرید آن را یكجا ندارد و ماهیانه پولی پس انداز می نماید تا وقتی كه پول به حد لازم رسید، آن را خریداری نماید، اكنون كه سال خمسی او رسیده، آیا به پولی كه به این منظور كنار گذاشته شده، خمس تعلق می گیرد؟
پول پس انداز شده اگر جهت تهیه مایحتاج زندگی در آینده نزدیك (مثلا دو تا سه ماه پس از پایان سال خمسی) مورد نیاز باشد، خمس ندارد.
س 989: اگر كسی قبل از سال خمسی اش، مقداری از درآمد خود را به كسی قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسی خود آن را دریافت كند، این مبلغ چه حكمی دارد؟
پرداخت خمس قرض پس از گرفتن آن از بدهكار، واجب است.
س 990: اشیائی را كه انسان در طول سال خمسی می خرد و سپس آن را بعد از سال خمسی اش می فروشد، چه حكمی دارد؟
اشیاء یاد شده اگر جزو لوازم زندگی است و جهت استفاده شخصی خریده است، خمس ندارد؛ ولی اگر آن را برای فروش خریده و فروش آن هم تا سر سال خمسی ممكن است، پرداخت خمس سود آن واجب است. در غیر این صورت، تا آن را نفروخته، خمس ندارد و هنگامی كه آن را فروخت، سود حاصل از فروش آن از درآمدهای همان سال فروش محسوب می شود.
س 991: اگر كارمندی حقوق سال خمسی خود را بعد از رسیدن آن دریافت كند، آیا دادن خمس بر او واجب است یا خیر؟
اگر تا سر سال خمسی قابل دریافت باشد، پرداخت خمس آن واجب است، هر چند هنوز آن را نگرفته باشد؛ در غیر این صورت، جزء درآمدهای سالی كه آن را دریافت می كند، محسوب می شود.
س 992: خمس سكه های طلا كه قیمت آنها همیشه در حال تغییر است، چگونه است؟
اگر قصد دارد خمس را از قیمت آنها بدهد، ملاك، قیمت روز پرداخت است.
س 993: اگر شخصی سال مالی خود را به قیمت طلا محاسبه نماید، به طور مثال اگر همه سرمایه اش معادل با صد سكه طلا از نوع بهار آزادی باشد كه مقدار بیست سكه از آن را به عنوان خمس پرداخته و هشتاد سكه مخمس باقی بماند و در سال بعد اگر قیمت سكه افزایش یابد (ولی سرمایه او معادل همان هشتاد سكه است)، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟ آیا واجب است كه خمس افزایش قیمت را بپردازد؟
ملاك در استثنای سرمایه مخمس، همان سرمایه اصلی است. اگر سرمایه اصلی كه با آن كار می كند، سكه های طلا از نوع مثلا بهار آزادی باشد، در سر سال مالی سكه های مخمس استثنا می شوند، هر چند قیمت آنها به واحد ریال نسبت به سال گذشته، افزایش یافته باشد. ولی اگر سرمایه او پول نقد یا كالا باشد كه در سر سال خمسی آن را با سكه های طلا مقایسه كرده و خمس آن را داده باشد، باید در سر سال خمسی آینده فقط قیمت سكه های طلا را كه سال گذشته آنها را حساب كرده، استثنا كند نه تعداد سكه ها را. بنابراین اگر قیمت سكه ها در سال آینده افزایش یابد، مقدار افزایش قیمت، استثنا نمی شود، بلكه سود محسوب شده و پرداخت خمس آن واجب است.
تعیین سال مالی
س 994: كسی كه اطمینان دارد به اینكه چیزی از درآمد سالانه اش تا پایان سال باقی نمی ماند، بلكه تمامی درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزینه های زندگی او می شود، آیا واجب است برای خود سال خمسی تعیین كند؟ كسی كه بر اثر اطمینان به اینكه چیزی از درآمدش زیاد نمی آید، سال خمسی تعیین نكرده، چه حكمی دارد؟
ابتدای سال خمسی با تعیین از جانب مكلّف مشخص نمی شود، بلكه یك امر واقعی است كه برای كسی كه شغل او كاسبی است با شروع كاسبی و برای كشاورز با رسیدن وقت برداشتِ محصول و برای كارگر و كارمند با دستیابی به اولین درآمد، آغاز می شود. حساب سر سال خمسی و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلی نیست، بلكه راهی برای شناخت مقدار خمس است و وقتی محاسبه واجب می شود كه بداند خمسی به او تعلق گرفته، ولی مقدار آن را نمی داند و اگر از منفعت كسب چیزی نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگی مصرف شود، خمس هیچكدام از آنها بر او واجب نیست.
س 995: آیا ابتدای سال مالی همان ماه اول كار است یا اولین ماهی كه حقوق دریافت می كند؟
شروع سال خمسی حقوق بگیران اعم از كارگران و كارمندان و غیره همان روز اولی است كه مزد یا حقوق خود را دریافت می كنند و یا می توانند دریافت نمایند.
س 996: تعیین ابتدای سال برای پرداخت خمس چگونه است؟
شروع سال خمسی نیاز به تعیین از سوی خود مكلف ندارد، بلكه خود بخود بر اساس چگونگی حصول درآمد سالانه متعیّن می شود. بنابراین ابتدای سال خمسی امثال كارگران و كارمندان از اولین روز امكان دریافت اولین درآمد از درآمدهای كار و كارمندی است، و سال خمسی تجّار و مغازه داران از تاریخ شروع به خرید و فروش و سال خمسی امثال كشاورزان از تاریخ برداشت اولین محصول كشاورزی سال شروع می شود.
س 997: آیا تعیین سال خمسی بر جوانان مجردی كه با پدر و مادر خود زندگی می كنند، واجب است؟ ابتدای سال خمسی آنان از چه زمانی است و چگونه باید آن را حساب كنند؟
اگر جوان مجرد درآمد شخصی هر چند به مقدار كم داشته باشد، واجب است كه سال خمسی تعیین نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه كند تا در صورتی كه چیزی از درآمد تا پایان سال باقی ماند، خمس آن را بپردازد و ابتدای سال خمسی او هنگام حصول اولین درآمد است.
س 998: آیا زن و شوهری كه حقوق خود را به طور مشترك در امور منزل مصرف می كنند، می توانند سال خمسی مشترك داشته باشند؟
هر یك از آنان سال خمسی مستقلی به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر كدام خمس باقیمانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پایان سال خمسی بپردازد.
س 999: من زنی خانه دار و مقلد حضرت امام «قدس سره» هستم و همسرم سال خمسی دارد كه در آن هنگام خمس اموال خود را می پردازد و من نیز گاهی درآمدی دارم، آیا می توانم برای خودسال خمسی جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتدای آن را زمان دستیابی به اولین سودی كه خمس آن را نداده ام، قرار دهم و در پایان سال خمس باقیمانده را بعد از كم كردن مؤونه بپردازم؟ آیا به آنچه در طول سال خرج زیارت، هدیه و مانند آن كرده ام، خمس تعلق می گیرد؟
بر شما واجب است كه زمان دستیابی به اولین درآمد سال را ابتدای سال خمسی خود قرار دهید، و هر چه را در طول سال از منفعت كسب خرج مصارف شخصی خود از قبیل آنچه ذكر كرده اید، می كنید خمس ندارد و هر چه از منفعت كسب سال، از مؤونه و مخارج سالانه تان تا سر سال زیاد بیاید، واجب است كه خمس آن را بپردازید.
س 1000: آیا سال خمسی باید شمسی باشد یا قمری؟
مكلّف در این مورد مخیّر است.
س 1001: شخصی می گوید كه سر سال خمسی اش ماه یازدهم سال بوده است، ولی بر اثر فراموش كردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم برای خانه اش فرش و ساعت و موكت خریده است و در حال حاضر تصمیم گرفته كه سال خمسی اش را به ماه رمضان تغییر دهد، اشاره به این نكته لازم است كه این شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمین مربوط به سال گذشته و امسال بدهكار است كه آن را به صورت قسطی می پردازد، نظر شریف حضرتعالی راجع به سهم امام و سادات كالاهای مذكور چیست؟
تقدیم و تأخیر سال خمسی جایز نیست مگر با اجازه ولی امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اینكه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسی كه پول پرداختی بابت خرید آن از درآمد سال قبل بوده است، باید خمس آن پول ها پرداخت شود.
س 1002: آیا انسان می تواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وكلای جنابعالی بپردازد؟
اشكال ندارد.